Uczeń, u którego stwierdzono zaburzenia ze spektrum autyzmu zmaga się z ograniczeniami rozwojowymi, które w niektórych przypadkach mogą pozbawić go samodzielności i niezależności. Z tego względu pozornie proste zadania szkolne mogą przysparzać mu więcej problemów niż uczniowi o pełnym potencjale rozwojowym. Jak spektrum autyzmu wpływa na tempo przyswajania wiedzy i jakie wyzwania stoją przed nauczycielem?
Specyfika ucznia ze spektrum autyzmu
Autyzm aktualnie traktowany jest jako zaburzenie na tle neurorozwojowym, które najczęściej diagnozowane jest do 3. roku życia dziecka. Dzięki coraz większemu zainteresowaniu ze strony badaczy, dzieci, u których rozpoznano charakterystyczne dla autyzmu nieprawidłowości, mogą zostać objęte właściwą opieką zarówno przez rodziców, jak i pedagogów w środowisku szkolnym.
Możliwość występowania wielu różnych objawów, które mogą pojawiać się u dzieci z różnym nasileniem sprawiają, że jest to bardzo różnorodna grupa. Nauczyciele mogą mieć do czynienia z tzw. dziećmi autystycznymi wysoko funkcjonującymi w normie intelektualnej bądź z takimi, które zmagają się z poważnymi trudnościami. Specyfikę ucznia ze spektrum autyzmu pod kątem kształcenia determinują objawy, do których zaliczyć można m.in.:
- trudności z rozumieniem mowy ciała oraz poleceń,
- niechętne utrzymywanie kontaktu wzrokowego,
- obniżone kompetencje do nawiązywania relacji i więzi społecznych,
- preferowanie samotnych aktywności,
- stereotypowe zachowania.
Integracja sensoryczna jako terapia autyzmu
Pomimo rosnącej świadomości społecznej na temat zaburzeń w obszarze intelektualnym oraz włączania dzieci ze spektrum autyzmu, coraz więcej osób zastanawia się, jakie metody są skuteczne w złagodzeniu tego typu objawów. Od wielu lat z powodzeniem stosuje się integrację sensoryczną w postaci aktywności, które mają za zadanie pomóc uczniowi w gromadzeniu i przetwarzaniu bodźców. Jest to szczególnie istotne w autyzmie i tzw. dzieci niedowrażliwych, które poszukują bodźców, ponieważ dociera do nich zbyt mała ilość danych sensorycznych z uwagi na wolno reagujący układ nerwowy.
Terapia integracji sensorycznej w przypadku uczniów z autyzmem polega w głównej mierze na aktywizacji w trakcie zajęć ruchowych, dzięki którym poprawie ulegają połączenia synaptyczne centralnego układu nerwowego. Dochodzi wówczas do koncentracji, samoregulacji i poprawy zdolności poznawczych uczniów.
Spektrum autyzmu i specjalne potrzeby uczniów – po pierwsze indywidualizacja
Z uwagi na różne nasilenie objawów spektrum autyzmu, nauczyciele mają styczność z różnorodnymi grupami uczniów, którzy mogą uczęszczać zarówno do przedszkoli, szkół podstawowych, jak również placówek integracyjnych czy specjalnych.
Przed nauczycielami stoi nie lada wyzwanie w postaci indywidualnego podejścia do każdego ucznia uwzględniającego ich potrzeby i preferencje. Z tego powodu nauczyciel powinien dostosować zarówno tempo zajęć, jak również metody i formy pracy. Dzięki temu będzie mógł zarówno zaangażować każdego ucznia z osobna, jak również dopilnować pracy całej klasy.
Aby móc dostosować tempo nauczania do potrzeb każdego ucznia, prowadzący zajęcia musi zapewnić dziecku:
- komfort sensoryczny (m.in. odpowiednie i stałe miejsce w klasie),
- stałość i przewidywalność (np. tworzenie planu dnia, oznaczenia pomieszczeń, uprzedzanie o wszelkich zmianach i ich unikanie),
- kontrolowany sposób mówienia (nauczyciel powinien mówić powoli, używać prostych zwrotów, unikać sarkazmu czy tłumaczyć metafory).
ZAPISZ SIĘ NA STUDIA PODYPLOMOWE I ZDOBĄDŹ KWALIFIKACJE DO PRACY Z DZIEĆMI ZE SPEKTRUM AUTYZMU
Studia podyplomowe dla nauczycieli i specjalistów
Diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu dokonuje się coraz częściej, co generuje coraz większe zapotrzebowanie na nauczycieli posiadających kwalifikacje i odpowiednie przygotowanie do pracy z uczniami o tego typu ograniczeniach. Wychodząc naprzeciw potrzebom osób, które chcą podnieść swoje kompetencje i rozpocząć naukę w zakresie pedagogiki specjalnej, Wyższa Szkoła Kształcenia Zawodowego przygotowała kwalifikacyjne studia podyplomowe.
Osoby, które ukończą kierunek Edukacja i terapia osób ze spektrum autyzmu z elementami integracji sensorycznej, oprócz pozyskania niezbędnej wiedzy i umiejętności otrzymują, kwalifikacje do pracy z osobami ze spektrum autyzmu w instytucjach oświatowych.
