Uczniowie z problemami emocjonalnymi – jak im pomóc w nauce?

Ostatnia aktualizacja artykułu: 19 grudnia 2023

Zaburzenia emocjonalne występujące u dzieci to wyzwanie nie tylko dla samych uczniów i ich rodziców, ale również nauczycieli. Osoby prowadzące zajęcia w środowisku szkolnym mogą podjąć kroki w celu zminimalizowania negatywnych skutków zaburzeń na edukację dzieci i młodzieży.

Zaburzenia emocjonalne u dzieci – co robić i jak je wykryć?

Agresja oraz inne nieakceptowalne społecznie zachowania nie muszą być tylko i wyłącznie wynikiem złośliwości, negatywnych cech charakteru czy złego wychowania. Jak się okazuje rosnąca ilość przypadków uczniów z problemami edukacyjnymi dotyczy tych, u których można zauważyć nieprawidłowości na płaszczyźnie psychiczno-emocjonalnej. Do objawów, które powinny zaniepokoić rodziców oraz nauczycieli, zalicza się m.in.:

• niesubordynację wobec dorosłych,
• nieprzestrzeganie norm i reguł społecznych,
• notoryczne kłamstwa,
• niekontrolowany kontakt fizyczny (np. kopnięcia, pchnięcia, uderzenia).

Aby uznać tego typu zachowania za zaburzenia, muszą one występować regularnie. Niepokój powinny wzbudzać przede wszystkim utrwalone wzorce agresywnego, dyssocjalnego lub buntowniczego zachowania, które są nieadekwatne do sytuacji i szkodliwe dla otoczenia.

ZAPISZ SIĘ NA STUDIA PODYPLOMOWE Z ZAKRESU PEDAGOGIKI SPECJALNEJ I ROZPOCZNIJ PRACE Z UCZNIAMI O RÓŻNYCH ZABURZENIACH EMOCJONALNYCH

Terapia dla dzieci z problemami emocjonalnymi

Wielu rodziców i nauczycieli zadaje sobie pytanie w kontekście zaburzeń emocjonalnych u dzieci – co robić? Żeby sprostać tym złożonym problemom, niezbędne są działania na wielu płaszczyznach. Podstawą jest praca w interdyscyplinarnym zespole, do którego powinny zaliczać się osoby pracujące na co dzień z dzieckiem:

• nauczyciel,
• pedagog,
• logopeda,
• psycholog.

Niezwykle ważna jest rola rodziny, a przede wszystkim rodziców. Celem terapii dla dzieci z problemami emocjonalnymi jest przywrócenie dziecka do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym eliminując niepożądane zachowania, które utrudniają prawidłowe funkcjonowanie w grupie. Formy pomocy psychoterapeutycznej są dostosowywane do potrzeb danego dziecka oraz jego środowiska.

Jak pomóc uczniowi z zaburzeniami emocjonalnymi?

Po rozpoznaniu występującego problemu, ogromną rolę w procesie poprawy zachowania odgrywa nauczyciel spędzający z uczniem w środowisku szkolnym bardzo dużo czasu. Dolegliwości ze strony układu pokarmowego, drżenie rąk, bóle głowy czy podwyższone ciśnienie to symptomy, które mogą świadczyć o tym, iż uczeń nie radzi sobie ze swoimi problemami. Jak nauczyciel może pomóc radzić sobie dzieciom z trudnymi emocjami? Niezwykle ważne okaże się:

• okazanie empatii – dzięki temu uczeń zobaczy, że nauczyciel rozumie jego zachowanie, które nie wynika ze złej woli, a niezaspokojonych potrzeb wewnętrznych,
• okazanie akceptacji i wsparcia – nauczyciel powinien ograniczyć zwracanie uwagi na negatywne zachowania i podkreślać te pozytywne,
• okazanie zainteresowania jego problemami – nauczyciel powinien postarać się, aby dziecko poczuło, że jest traktowane poważnie; cierpliwość i życzliwość wzbudzi poczucie bezpieczeństwa i pozwoli nawiązać kontakt z uczniem, który może unikać kontaktu.

Jak uczyć dziecko radzenia sobie z emocjami?

Aby zniwelować problemy emocjonalne dzieci, wykorzystuje się wiele różnych metod i technik, które mogą być ze sobą łączone. Mowa przede wszystkim o:

• psychoedukacji – służy upowszechnieniu wiedzy i zwiększeniu świadomości na temat rozwoju psychofizycznego; pozwala zrozumieć dziecku mechanizmy, jakie rządzą zachowaniem oraz uzyskać wiedzę na temat radzenia sobie w ciężkich sytuacjach,
• technikach relaksacyjnych – jest to forma odprężenia, dzięki której znika napięcie mięśniowe i zmniejsza się aktywność umysłowa; to ważne z tego względu, iż dzieci z zaburzeniami na tle emocjonalnym odczuwają nieprzyjemne emocje powodujące napięcie,
• socjoterapii – ta coraz bardziej powszechna i chętniej stosowana metoda pracy terapeutycznej jest połączeniem grupowej terapii oraz socjalizacji; dzieci mogą dzielić się swoimi przeżyciami i doświadczeniami, a także uczyć się, w jaki sposób korygować zachowanie,
• metodach behawioralnych – mają za zadanie zwiększyć liczbę zachowań deficytowych dzięki wyuczeniu dziecka fundamentalnych umiejętności, jak np. naśladowanie, wykonywanie prostych poleceń czy rozwój różnych form komunikacyjnych,
• terapii przez zabawę – poprzez tego typu aktywności dziecko może zaspokoić swoje potrzeby, poznać siebie i innych w grupie, dzięki czemu kształci swoją osobowość oraz uczy się akceptacji innych oraz samoakceptacji.

Jak pracować z dzieckiem z trudnościami w nauce? –ważny IPET

W pracy nauczyciela ważne jest nie tylko jak pomóc osobie z problemami emocjonalnymi, ale również to jak pracować z dzieckiem z trudnościami w nauce musi osoba prowadząca zajęcia. Warto zaznaczyć, że w przypadku uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych nauczyciele powinni postępować w oparciu o indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny zawierający wytyczne odnośnie metod pracy. Więcej o tym dokumencie przeczytasz w naszym artykule „Podstawy o IPET, które powinieneś znać”.

Jak poprawić relacje nauczyciela z uczniem?

Zaburzenia emocjonalne mogą sprawiać, że uczeń może niechętnie dążyć do tworzenia relacji z nauczycielem. Istnieje jednak kilka uniwersalnych wskazówek, które mogą pomóc osobie prowadzącej zajęcia dotrzeć do ucznia i poprawić kontakt z nim. Jest to możliwe poprzez:

• indywidualne podejście – każdy uczeń ma inne zainteresowania, pasje, ale również trudności i potrzeby; nauczyciel powinien pamiętać o tym i dostosować podejście do każdego z osobna,
• słuchanie – nauczyciel, który słucha ucznia dzielącego się swoimi przemyśleniami lub problemami znacznie łatwiej nawiąże z nim relacje, niż gdy będzie ignorował bezpośrednie sygnały podopiecznego,
• wspólne zainteresowania – wspólna pasja do sportu, literatury czy czegokolwiek innego może znacznie skrócić dystans pomiędzy nauczycielem i uczniem, któremu łatwiej będzie otworzyć się również na inne, problematyczne tematy,
• dostępność – nauczyciel nie powinien wokół siebie tworzyć bariery, tylko wysyłać jasne sygnały, że mogą zwrócić się zawsze, gdy będą czuły taką potrzebę.

Studia podyplomowe źródłem wiedzy na temat metodyki nauczania

Uczniowie borykający się z problemami emocjonalnymi narażeni są na niedostosowanie społeczne. Do realizacji zadań opiekuńczo-wychowawczych, mających na celu złagodzenie objawów i profilaktykę niedostosowania społecznego przygotowują studia podyplomowe Pedagogika resocjalizacyjna i socjoterapia. Kierunek oferowany przez naszą Uczelnię przygotowuje do pracy m.in. na stanowisku nauczyciela oraz wychowawcy resocjalizującego.