Każdy z uczniów jest inny i posiada różne potrzeby – zarówno te pod kątem procesu kształcenia, jak również rozwoju. Dla Ciebie jako nauczyciela zrozumienie i uwzględnienie zróżnicowanych wymagań jest niezbędne do wsparcia osobistego rozwoju podopiecznych. W tym artykule przyjrzymy się, jakie są indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne ucznia, na które powinieneś zwrócić szczególną uwagę.
Co to są indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne ucznia?
Jako nauczyciel musisz mieć świadomość, że wśród rówieśników mogą pojawić się pewne różnice pod względem rozwoju. Dostrzec je możesz szczególnie wśród najmłodszych uczniów, którzy znajdują się na różnych jego etapach – w momencie przejściowym, w fazie początkowej lub końcowej danego stadium.
Indywidualne potrzeby rozwojowe odnoszą się do unikalnych wymagań każdego ucznia w kontekście rozwoju osobowości oraz procesów emocjonalno-społecznych i poznawczych. Z kolei indywidualne potrzeby edukacyjne dotyczą warunków, jakie tworzy nauczyciel w celu opanowania wymogów, które określone są w programie nauczania.
Wiążą się z dostosowaniem stylu, tempa, a także metod nauczania do osobistych preferencji i potrzeb uczniów, co znacznie zwiększa szanse na efektywność całego procesu edukacji. Podopieczni uczestniczą w nim z większą motywacją i z lepszym zaangażowaniem. Warto zaznaczyć, że indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne są ściśle związane z terminem specjalnych potrzeb edukacyjnych. Więcej na ten temat przeczytasz w naszym artykule „Specjalne potrzeby edukacyjne” – co tak naprawdę kryje się pod tym pojęciem?”.
Jakie są indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne ucznia? Ważne rozpoznawanie potrzeb i dokumentacja
Istnieje wiele skutecznych metod, aby zidentyfikować indywidualne potrzeby uczniów. Do najpopularniejszych zalicza się:
- rozmowę – bezpośredni kontakt pozwoli Ci zgromadzić różne dane o uczniu oraz o jego środowisku; możesz przeprowadzać rozmowy nie tylko z uczniem, ale również z jego rodzicami;
- obserwację – codzienna praca w szkole to wiele okazji do tego, aby przyjrzeć się zachowaniu, postępom i osiągnięciom ucznia; warto notować ważne informacje;
- ankietowanie – to technika diagnozy edukacyjnej, która pozwoli Ci zdobyć wiele ważnych informacji dzięki ankiecie wypełnianej samodzielnie przez ucznia; pytania powinny być sformułowane w jednoznaczny, prosty i konkretny sposób.
Karta indywiudalnych potrzeb ucznia
Jednym z kluczowych i jednocześnie najbardziej przydatnych dokumentów będzie dla Ciebie karta indywidualnych potrzeb ucznia. Zawarte są w niej informacje na temat ograniczeń i mocnych stron m.in. pod względem:
- poziomu wiedzy i umiejętności szkolnych;
- funkcji percepcyjno-motorycznych i poznawczych (jak np. percepcja wzrokowa, motoryka orientacja przestrzenna, pamięć i uwaga;
- funkcjonowania społeczno-emocjonalnego.
W dokumencie znajdują się również informacje na temat sposobu udzielania pomocy, okresu trwania danych zajęć czy wymiaru godzin proponowanego przez zespół opracowujący dokument.
Jakie są indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne ucznia? Przykłady specyficznych wymagań
Twoi uczniowie mogą posiadać wiele różnych unikalnych wymogów. W kontekście potrzeb rozwojowych może być to potrzeba:
- bezpieczeństwa;
- samoakceptacji;
- kontaktów społecznych;
- pozytywnych wzorców;
- przynależności;
- nowych przeżyć;
- samodzielnego działania.
Z kolei indywidualne potrzeby edukacyjne dotyczą trudności, z jakimi zmaga się uczeń na co dzień w szkole. Mogą być to problemy z:
- pisaniem;
- obliczaniem w pamięci;
- spowolnionym tempem pracy;
- koncentracją.
Pracując uczniem wykazującym ww. problemy, musisz dostosować formę oraz narzędzia nauczania dostosowane do tych ograniczeń, aby w odpowiedni sposób go zainteresować i zaangażować do udziału w zajęciach.
Indywidualne potrzeby edukacyjne uczniów – przykładowe wskazówki
Pracując z uczniami, którzy borykają się z problemami utrudniającymi naukę, warto zastosować uniwersalne wskazówki. Skuteczne w takich przypadkach okaże się m.in.:
- podzielenie lekcji na mniejsze części;
- utrwalanie kluczowych pojęć oraz słownictwa na kolejnych zajęciach;
- zachęcanie uczniów do prezentowania zdobytych informacji;
- nagradzanie włożonego wysiłku ucznia (np. poprzez system pochwał i nagród);
- prezentowanie zagadnień z programu nauczania na przykładzie codziennych sytuacji.
Aby materiały dydaktyczne odpowiadały na indywidualne potrzeby uczniów, warto je różnicować. Przykładowo, dla uczniów z dysleksją warto przygotować materiały angażujące wiele zmysłów – wzrok i słuch. Z kolei, jeśli Twój podopieczny ma problemy ze wzrokiem, zadbaj o czytelny tekst z dużą czcionką i bogactwo ilustracji.
Jakie są indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne ucznia? Przydatne studia podyplomowe
Jeśli interesuje Cię praca z uczniami, którzy borykają się z różnymi ograniczeniami i chcesz zdobyć kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga specjalnego, zapisz się na studia podyplomowe „Edukacja włączająca i integracyjna”. Kierunek dostępny w ofercie naszej Uczelni pozwoli Ci zdobyć przygotowanie do pracy w obszarze wspomagania i ukierunkowywania rozwoju dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Więcej informacji znajdziesz w opisie kierunku.
