Ostatnia aktualizacja artykułu: 29 marca 2023
Polski system edukacyjny przystosowany jest dla uczniów o zróżnicowanych potrzebach pod kątem nauki oraz rozwoju. Program nauczania realizują nie tylko w pełni zdrowi uczniowie, ale również dzieci i młodzież, u których zdiagnozowano różne zaburzenia i niepełnosprawności. Edukacja włączająca to model zakładający, iż uczniowie ci powinni kształcić się w jednej placówce, co służyć ma pełniejszej integracji społecznej. Nurt ten bazuje na przekonaniu, że możliwa jest taka organizacja szkoły, aby mogła kształcić wszystkich uczniów. Co to jest edukacja włączająca i na czym dokładnie polega?
Edukacja włączająca – co to jest?
Aby zrozumieć sens edukacji włączającej, warto na początku zaznaczyć, że model ten wywodzi się z tak zwanego nurtu inkluzyjnego (z ang. inclusive, oznaczającego włączający). Z tego powodu edukacja włączająca nazywana jest edukacją inkluzyjną, a w ostatnich latach również pedagogiką inkluzyjną.
To koncepcja kształcenia uczniów bez względu na ich stan zdrowia, możliwości intelektualne czy sprawność. Aspektem wyróżniającym ten model jest chęć nauczania dzieci i młodzieży w szkole znajdującej się w najbliższym otoczeniu. W rozumieniu edukacji włączającej, to nie uczeń dostosowuje się do szkoły, lecz szkoła dokonuje zmiany w swojej organizacji, aby przystosować się do potrzeb i indywidualnych możliwości ucznia. Celem edukacji włączającej jest więc kształcenie uczniów z niepełnosprawnością razem ze zdrowymi rówieśnikami.
Edukacja włączająca – wady i zalety
Przystosowanie systemu oświaty do wymagań, jakie stawia edukacja włączająca obliguje do zaangażowania całego grona dydaktycznego. Mowa nie tylko o specjalistach i psychologach, ale również o dyrekcji i kadrze nauczycielskiej. Jak wszystkie modele edukacji, również i ten nie posiada wyzwań, z którymi należy się zmierzyć. Jeśli chodzi o edukację włączającą, wady i zalety prezentują się następująco.
Zalety edukacji włączającej
Do mocnych stron edukacji włączającej z pewnością można zaliczyć:
- możliwość wspólnej edukacji uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych z pełnosprawnymi rówieśnikami w jednej klasie i szkole.
- obecność pedagogów specjalnych w szkołach ogólnodostępnych, którzy wcześniej podejmowali pracę tylko w placówkach specjalnych,
- zagwarantowanie nauczycielom możliwości zdobywania poprzez szkolenia, warsztaty, konferencje nowych umiejętności i wiedzy niezbędnej do pracy z uczniami, u których zdiagnozowano pewne deficyty,
- rozwijanie pracy zespołowej poprzez wspólne opracowywanie programów edukacyjno-terapeutycznych,
- nieustanne doposażanie ogólnodostępnych szkół w dydaktyczne pomoce specjalistyczne.
Wyzwania i zagrożenia dla edukacji włączającej
Edukacja włączająca nie jest pozbawiona jednak pewnych wyzwań, z którymi należy się zmierzyć m.in. przez:
- zbyt małą ilość terapeutycznych i specjalistycznych zajęć, które mogą zaspokoić każdą potrzebę rozwojową wszystkich uczniów z niepełnosprawnościami,
- problemy dotyczące współpracy z rodzicami uczniów, którzy prezentują roszczeniowe i negatywne postawy,
- problematyczne relacje rówieśnicze, które nie zawsze prowadzą do tolerancji i obopólnego zrozumienia się uczniów.
Studia podyplomowe dla nauczycieli wspomagających
Wraz z popularnością edukacji włączającej, rośnie także zapotrzebowanie na nauczycieli wspomagających, którzy mogą – jak sama nazwa wskazuje – wspierać nauczyciela w jego działaniach lub prowadzić zajęcia w sposób samodzielny.
Nauczyciel wspomagający w przedszkolu, szkole ogólnodostępnej lub integracyjnej musi posiadać jednak odpowiednie kwalifikacje. Ich zdobycie umożliwiają studia podyplomowe oferowane przez Wyższą Szkołę Kształcenia Zawodowego. Dzięki zastosowaniu nowoczesnej i efektywnej formy nauczania przez Internet, słuchacze mogą zrealizować część teoretyczną bez wychodzenia z domu.
Program podzielony jest na trzy semestry, w trakcie których pozwala słuchaczom zdobyć wiedzę m.in. z:
- podstaw psychologii rehabilitacji,
- dydaktyki specjalnej oraz diagnostyki,
- organizacji procesu nauczania,
- metodyki kształcenia uczniów z niepełnosprawnościami i przewlekle chorych,
- konstruowania indywidualnych programów edukacyjno-terapeutycznych, niezbędnych w przypadku pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
Na kierunek Edukacja włączająca i integracyjna mogą zapisać się osoby posiadające przygotowanie pedagogiczne, które aspirujący nauczyciele wspomagający mogą również zrealizować dzięki WSKZ.
Co ma wpływ na to, ile zarabiają nauczyciele wspomagający?
Wzrost zainteresowania zdobyciem wymaganych kwalifikacji jest również efektem nieustannych podwyżek dla nauczycieli. Na to, ile zarabia nauczyciel wspomagający wpływa jednak wiele czynników – w tym m.in.:
- staż,
- wymiar godzinowy etatu,
- przysługujące dodatki (np. motywacyjny, funkcyjny czy za wysługę lat),
- nagród oraz innych świadczeń, które wynikają ze stosunku pracy.
Wysokość pensji nauczyciela wspomagającego nie jest w żaden sposób uregulowana, więc przy jej naliczaniu obowiązują zasady, jak w przypadku innych nauczycieli.
