Ostatnia aktualizacja artykułu: 13 grudnia 2021
Logopeda to specjalista, który zajmuje się przede wszystkim profilaktyką, diagnozą i terapią wad wymowy, ale nie tylko. Na czym polega praca logopedy i jak można nim zostać?
Logopedia – co to jest?
Logopedia to nauka o kształtowaniu prawidłowej mowy podczas rozwoju i doskonaleniu jej w późniejszym okresie życia; zajmuje się też usuwaniem różnego rodzaju wad i zaburzeń mowy, a także jej nauczaniu w przypadku, gdy została utracona. Dlatego też specjalista zajmujący się tą dyscypliną – logopeda, musi posiadać wiedzę z kilku różnych dziedzin, aby móc prawidłowo przeprowadzić proces terapetyczny.
Podczas nauki – przeważnie podczas studiów podyplomowych z logopedii – studenci uczą się treści z zakresu:
- medycyny
- psychologii
- psychiatrii
- pedagogiki
- metodyki pracy
Bardzo ważna jest znajomość zarówno budowy aparatu mowy, jak i znajomość jego patologii, powstałych w wyniku różnych wad lub schorzeń. Obejmuje to nie tylko język, podniebienie czy uzębienie (zgryz), ale również narząd słuchu i cały proces oddychania. Niektóre wady powstają w wyniku zaburzeń pracy ośrodkowego układu nerwowego, np. przy porażeniu mózgowym bądź afazji, a także z powodu opóźnień w rozwoju lub blokad psychicznych – tutaj więc niezbędna jest również wiedza z zakresu psychologii i pedagogiki.
Logopeda – czym się zajmuje?
Logopeda jest specjalistą, który diagnozuje i leczy wady wymowy – jest to najczęstsza przyczyna wizyt pacjentów, szczególnie dzieci; ale nie tylko – poradnie logopedyczne odwiedzają również dorośli, w celu kształtowania właściwej mowy i jej doskonaleniu.
Logopedzi uczą również mówienia od podstaw osoby, które utraciły mowę w wyniku różnych schorzeń czy zabiegów, bądź które w ogóle mowy nie wykształciły. Wspierają również psychicznie, aby usuwać bariery komunikacyjne, mogące zaburzać rozwój intelektualny, emocjonalny czy społeczny. Terapia logopedyczna obejmuje więc szeroki zakres działań, wpływających na różne obszary pacjenta – w zależności od przyczyn powstania dysfunkcji.
Jak wygląda praca logopedy?
Aby skutecznie przeprowadzić terapię, logopeda musi poznać przyczynę powstania problemu z mową u pacjenta. Przeprowadza więc wywiad, ogląda też narządy mowne i sprawdza ich motorykę. Proces diagnostyczny obejmuje również badanie słuchu, gdyż często nieprawidłowa mowa powstaje w wyniku ubytków w tym zakresie.
W zależności od przyczyny powstania dysfunkcji w mowie, specjalista indywidualnie planuje terapię – głównie są to ćwiczenia, które mają stymulować mięśnie odpowiedzialne za artykulację. Terapia ma na celu wywołanie i utrwalenie odpowiednich wzorców wymowy, ważne jest więc, aby odpowiednio zmotywować i zachęcić pacjenta również do samodzielnych ćwiczeń w domu. Szczególnie istotne jest to w przypadku dzieci, które szybko się nudzą i nie lubią monotoni. Logopeda musi więc wykazać się dużą kreatywnością w planowaniu ćwiczeń, aby były one atrakcyjne i chętnie powtarzane – dopiero wtedy terapia przyniesie pożądany efekt.
Czym jeszcze zajmuje się logopeda?
Logopedia to nie tylko korekta wad wymowy – to również działania profilaktyczne, a także doskonalące, kształtujące wzorcową dykcję, emisję głosu czy ekspresję słowną; terapia wspomaga też proces pisania i czytania oraz poprawia umiejętności językowe. W zależności od dalszej specjalizacji, działania logopedy są ściślej ukierunkowane, i może to być:
- neurologopedia – przy dysfunkcjach mowy związanych z ośrodkowym układem nerwowym, np. afazja, porażenie mózgowe,
- oligofrenologopedia – terapia u osób niepełnosprawnych umysłowo
- tyflologopedia – terapia u osób niewidzących i niedowidzących,
- onkologopedia – terapia u osób po zabiegu np. laryngektomii,
- surdologopedia – terapia u osób głuchych i niedosłyszących,
- gerontologopedia – terapia u osób starszych, mających problemy z mową w wyniku np. choroby Alzheimera;
Dodatkowo, można wyróżnić logopedię artystyczną, która kształtuje prawidłową dykcję i uczy emisji głosu, oraz glottodydaktykę, która jest wsparciem dla osób dwujęzycznych w mowie, piśmie i czytaniu.
Zakres działań logopedy jest jak widać ogromny, więc przyszły specjalista może znaleźć w nich swoje pole do dalszego rozwoju. Po uzyskaniu odpowiednich kwalifikacji, logopeda może podjąć pracę w takich miejscach, jak: poradnie specjalistyczne, przedszkola, szkoły i oddziały szpitalne; może również prowadzić praktykę we własnym gabinecie logopedycznym.
