Szacuje się, że do polskich szkół uczęszcza około 2 milionów uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Średnio na 25-osobową klasę przypada 8 osób, które wymagają innego podejścia pod kątem edukacyjnym i rozwojowym. Praca z uczniami borykającymi się z różnego rodzaju ograniczeniami to duże wyzwanie przede wszystkim dla nauczycieli, którzy muszą posiadać odpowiednią wiedzę i umiejętności, aby we właściwy sposób realizować program nauczania. Czym są specjalne potrzeby edukacyjne i jak wygląda praca z takimi uczniami?
Czym są specjalne potrzeby edukacyjne?
Specjalne potrzeby edukacyjne to termin wprowadzony po raz pierwszy w 1978 roku, kiedy to Mary Warnock – brytyjska filozofka i edukatorka – opublikowała dokument, w którym zaproponowała przejście na bardziej funkcjonalny język społecznego rozumienia potrzeb uczniów z różnymi deficytami.
Powołany przez Ministra Edukacji Narodowej w 2008 roku Zespół Ekspertów ds. Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych określił, iż dzieci i młodzież ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi to uczniowie, u których zdiagnozowano objawy utrudniające bądź uniemożliwiające funkcjonowanie pod względem:
- ruchowym,
- sensorycznym,
- poznawczym,
- komunikacyjnym
- psychicznym,
- emocjonalno-społecznym.
Opinia o uczniu z trudnościami w nauce
Coraz częściej nauczyciele mają do czynienia w praktyce szkolnej z różnego rodzaju orzeczeniami i opiniami. Takie dokumenty wydawane są przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, które poprzez prawidłowo przeprowadzoną diagnostykę pozwalają:
- określić mocne i słabe strony dziecka,
- wyjaśnić mechanizmy funkcjonowania dziecka,
- wyjaśnić problemy związane z wychowaniem,
- wskazać możliwości modyfikacji problematycznych sfer u dziecka.
Opinię o uczniu z trudnościami w nauce wystawia się w przypadku dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, podczas gdy orzeczenie dotyczy uczniów z niepełnosprawnością. Taka opinia wydawana jest m.in. w sprawie objęcia ucznia edukacją w klasie terapeutycznej, odroczenia obowiązku szkolnego czy dostosowania edukacyjnych wymagań do indywidualnych potrzeb psychofizycznych.
Plan pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych – podstawowy dokument dla nauczycieli
Nauczyciele pracujący z uczniami, którzy posiadają trudności w adaptacji, integracji czy nauce i posiadają wskazania na temat specjalnych potrzeb edukacyjnych, pracują w oparciu o specjalnie przygotowany plan pracy.
Jest on dobrany indywidualnie, dlatego plan pracy z uczniem z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym w szkole podstawowej może różnić się od tego przygotowanego dla ucznia z niepełnosprawnością w stopniu lekkim.
W planie pracy z uczniem z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym w szkole podstawowej nauczyciele mogą znaleźć:
- opis diagnostyczny ucznia,
- ogólne zalecenia pracy terapeutycznej,
- cele terapii,
- przykłady ćwiczeń,
- przewidywalne osiągnięcia ucznia,
- formy współpracy z rodzicami.
Oligofrenopedagog – specjalista w zakresie potrzeb rozwojowych dziecka z ograniczeniami
Zajęcia z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych prowadzić może tylko wykwalifikowany specjalista posiadający wymagane uprawnienia. Nauczycielem osób z niepełnosprawnością intelektualną jest oligofrenopedagog, który nie tylko realizuje program edukacyjny, ale przede wszystkim dba o najważniejsze potrzeby rozwojowe dziecka.
Studia podyplomowe dla aspirujących oligofrenopedagogów
Wychodząc naprzeciw potrzebom wielu nauczycieli oraz osób, które chcą poprowadzić swoją ścieżkę zawodową w tym kierunku, Wyższa Szkoła Kształcenia Zawodowego przygotowała studia podyplomowe Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną (Oligofrenopedagogika), autyzmem oraz zespołem Aspergera (3 sem).
Mają one charakter kwalifikacyjny – absolwenci po realizacji części teoretycznej w formie online oraz zrealizowaniu wymaganych praktyk, otrzymują uprawnienia do wykonywania zawodu oligofrenopedagoga.
